Güneydoğu Anadolu gezimizin etkileyici bölümü doğal
olarak Unesco’nun listesine girmiş Nemrut Dağı Ören yeri idi... Bölgede yaptığımız gezi ve
inceleme... Ayakizleri’nin Naif Başkanı Hüseyin ŞİŞMAN Bey, bize bölgeyi...
Bölge derken sadece Nemrut Dağına; güneş batışını ve doğuşunu gözlemlemek için çıkışları değil, o yüzyıllarda hüküm sürmüş KOMEGENE KRALLIĞININ önemli bölgelerini dere tepe demeden gezdirmesiyle olgunlaştı diyebilirim... Bu geziyi yaptıktan sonra zihnimde iz bırakan bu yerler hakkında yöreye ait kitapları da temin ederek incelememi sürdürdüm...
Bölge derken sadece Nemrut Dağına; güneş batışını ve doğuşunu gözlemlemek için çıkışları değil, o yüzyıllarda hüküm sürmüş KOMEGENE KRALLIĞININ önemli bölgelerini dere tepe demeden gezdirmesiyle olgunlaştı diyebilirim... Bu geziyi yaptıktan sonra zihnimde iz bırakan bu yerler hakkında yöreye ait kitapları da temin ederek incelememi sürdürdüm...
İşte! Sizlerle bu kez paylaşmak istediğim bölgedeki
tespitlerim ve esas dikkatimi çeken hususlar; şimdiye kadar ki tek özelliği olarak bilinen Nemrut
Dağında ki anıtsal heykeller ve onların bulunma serüveni değil?
Neden? Böyle Tanrılar
kenti yaratılmaya veya buna benzer bir şeye kalkışıldığı? Neden kralların,
tanrılarla boy ölçüşen kabartmaları bu denli yaygın?
Neden? Roma ve Pers gibi İki medeniyet arasına sıkışıp kalmışlık ve kurulan krallığın güvenliği ve devamlılığı için hangi stratejilerle güçlü olma ve hayatta kalma girişimlerinde bulunulmuş?
Neden? Roma ve Pers gibi İki medeniyet arasına sıkışıp kalmışlık ve kurulan krallığın güvenliği ve devamlılığı için hangi stratejilerle güçlü olma ve hayatta kalma girişimlerinde bulunulmuş?
Ayrıca O günlerden bugünlere 2000 yıl geçmesine rağmen devletlerarasında
ve kendini dünya patronu gören devletlerin uyguladıkları stratejilerle benzerlikler?
Sonuç olarak; yanı başımızda on yıllardır, egemen
güçlerin çomak sokmaları ve kendi menfaatleri ve emperyalizmi doğrultusunda devam
eden karışıklıklarla
NEMRUT'TA GÜNEŞİN DOĞUŞU
bugün ki coğrafyaya şekil verme gayretleri ile benzeşmeler ne şekilde değişim göstermiş...
İşte “Komegene krallığı bölgesini gezerken ” düşündürdükleri ile ilgili yazıma başlarken...
bugün ki coğrafyaya şekil verme gayretleri ile benzeşmeler ne şekilde değişim göstermiş...
İşte “Komegene krallığı bölgesini gezerken ” düşündürdükleri ile ilgili yazıma başlarken...
KOMMEGENE
KIRALLIĞI;
Kommagene
Krallığı, Toros Dağları'ndaki çeşitli yolların birleştiği noktada bulunan, Suriye'nin
kuzeyi, Hatay, Malatya, Kuzey Toroslar ve doğuda Fırat Nehri'nin çevrelediği,
Adıyaman, Kahramanmaraş ve Gaziantep illerini kapsayan bir coğrafyaya
yayılıyordu.
Kommagene Krallığı Milattan Önce yaklaşık 162'de, çökmekte olan Selevkos İmparatorluğundan ayrılarak bağımsız bir devlet oldu.
Antiokhos adını yaşatmak için Nemrut Dağının tepesine anıtsal tanrı heykelleriyle süslü görkemli bir mezar tepesi yaptırdı. Ancak Kral I. Antiokhos, Romalı komutan Lucullus'a boyun eğmek zorunda kaldı.
Kommagene Krallığı MS 17'de Roma'nın egemenliğine girene değin bağımsızlığını, istikrarsız bir biçimde de olsa sürdürdü.
III. Antiokhos'un ölümünden sonra, bölge Tiberius zamanında Romalılar'ın eline geçti. M:S 38-72 arasında bir canlanma dönemi yaşandıysa da, daha sonra, Vespasianus döneminde Kommagene Roma'nın Suriye Eyaleti ne katıldı. Ve tarih sahnesinden silindi...
Silinen Krallığın Keşif öyküsü; Osmanlı Devletinin Almanlar’la ortak olarak inşa ettiği 1881-1882 yıllarında Anadolu-Bağdat Demiryolu yapımı sırasında Alman Mühendis Karl Sester’in Malatyalı köylülerden duyması ile başlamış… Ve gün ışığına çıkmış…
Mithradates,
Kommagene’nin en önemli kralıydı. Onu bu kadar önemli yapan şey, büyük
hedefleriydi. I. Mithradates’in amacı; Batılıların, yani Roma’lıların (Yunanlıların)
dini ile Doğulu (Part) Perslerin dinini birleştirmekti.
Böylece bir dünya dini yaratacak, Nemrut Dağı'nı onun merkezi yapacak ve bu dinin buradan tüm dünyaya yayılmasını sağlayacaktı.
İnşaa edilecek tapınak;Mithradates'in temellerini attığı tanrılarla yapılan sözleşmenin merkezi olacaktı. Oğlu I.Antiochos ;
Nemrut Dağı tanrılarının heykelleri arasında annesini kendisiyle birlikte
ölümsüzleştirdi. Tanrı Zeus’un soluna Kommagene Kralı, Theos olarak kendisini,
Zeus’un sağına da Kommagene’nin Anası, Thea, olarak annesi Laodike’yi
yerleştirdi.
Böylece bir dünya dini yaratacak, Nemrut Dağı'nı onun merkezi yapacak ve bu dinin buradan tüm dünyaya yayılmasını sağlayacaktı.
İnşaa edilecek tapınak;Mithradates'in temellerini attığı tanrılarla yapılan sözleşmenin merkezi olacaktı. Oğlu I.Antiochos ;
Tanrıların önünde Komagene halkı;
yaz kış , sıcak soğuk demeden her ay iki
kez toplanıp, tanrı krallarına ve krallarının atalarına adaklar sunup, ilahiler
Söyleyerek, kurban kesip yemek yedikleri, içki içtikleri bir yer olmuştu…
Komegane Krallığı eğemenliğinin ve
devamlılığının sağlanması için; politik amaçla güçlü Roma ve Pers devleti
soyluları ile evliliklerin yapıldığı çoklukla izlenmekte;
Hatta M.S 64 de Roma istilasından korkan Antiochos; Perslerle ilişkisini güçlendirmesi gerektiğini biliyor. Bu amaçla kızı Laodike’yi Pers kralına eş olarak veriyor…
Antiokos’un tüm bu sıkıntılı
yıllar sonunda sağlığı bozulmuştu. Savaştan kısa bir süre sonra ölmüş ve
babasının yanına Nemrut Dağı zirvesindeki tümülüsün içine gömüldüğü
belirtilmekte….
Çeşitli kaynaklardan edindiğim bu
öyküde dikkat ettiğiniz gibi….Şu anda derin vadiler ve 2000 metreyi aşan yalçın
yüksekliklerle bezeli kıraç toprakların o
zamanlar sedir ağaçları ile kaplı
olduğu, vadilerin, akarsu yataklarının meyve bahçeleri ile bezenmiş ve petrol dahil madenlere özellikle de gümüşe sahip
olduklarını öğrenince şakınlığımı gideremedim…
Ama bir yandan da sahip oldukları
gücü ve kendi soylularının geleceğini
korumak ve krallığın devamını ve güvenliğini sağlamak için de;
kendilerini heran
yutmaya hazır bekleyen Pers ve Roma (Yunan)
gibi iki güçlü krallıklar arasında çoğu kez hiçbirine aşırı dost görünmemeye ya
da birden fazla tarafa oynayarak,
anlaşma yaparak o da olmayınca evlilikler
yaparak bu işi sürdürmeleri ama en önemlisi de her iki tarafın(Pers ve Yunan)
kültürlerini ve Tanrılarını alarak ve
karma bir din-kültür yaratarak hem o
Krallıklara bağlılıklarını ispat etmiş olamaları hem de kendi devamlılıklarını
sürdürmüş olmaları dikkat çekici.
Diğer dikkatimi çeken
değerlendirme ise; Antiokos I. bu kutsal kralık inancını halkına karşı gücünün
ve
dindarlığının bir göstergesi olarak kullanmak için bir kült haline getirdiği ve böyle bir kült kurarak var olan inanışı bir siyasi
propaganda aracı olarak kullanması ve halkına “krallığının göründüğünden çok güçlü ve sağlam olduğu izlenimini vermeye çalışmış” olmasıdır…
Ayrıca yapılan diger değerlendirmelerde; oluşturulan kültün zengin ve soylu sınıfın bireylerine özgü olduğu belirtilmekte cahil ve yoksul,
tarımla geçinen köylülerin anlayabileceği ancak
inanmasının kolay olmadığı ve ilgisinin sürekli olmadığı bir kült oluşudur…
dindarlığının bir göstergesi olarak kullanmak için bir kült haline getirdiği ve böyle bir kült kurarak var olan inanışı bir siyasi
propaganda aracı olarak kullanması ve halkına “krallığının göründüğünden çok güçlü ve sağlam olduğu izlenimini vermeye çalışmış” olmasıdır…
Ayrıca yapılan diger değerlendirmelerde; oluşturulan kültün zengin ve soylu sınıfın bireylerine özgü olduğu belirtilmekte cahil ve yoksul,
Bu olumsuzluğu gidermek için
Halkı; görkemli tanrıların anıtlarının olduğu noktalarda ayda iki kez toplamak
ve karınlarını doyurmakla onlara kutsal
NEMRUT'TA GÜNEŞİN BATIŞI
dolayısıyla siyasal gücünü sergilemekte, onlara kendinin de belirttiği gibi “Tanrılara ve atalara saygı “ gösterilmesi bir tanrı buyruğu” olan bir dindarlık örneği vermekte olduğudur.
dolayısıyla siyasal gücünü sergilemekte, onlara kendinin de belirttiği gibi “Tanrılara ve atalara saygı “ gösterilmesi bir tanrı buyruğu” olan bir dindarlık örneği vermekte olduğudur.
Sonuç olarak; halktan gücünü
göstermelik olarak alan yönetimlerin yıkılmaya mahküm olduklarını tarih öncesi
de görmüş oluyoruz…
Ancak yönetimler gitmesine gidiyor ama ülkede zamanla tarih sahnesinden siliniyor…
Diğer bir şaşırtıcı hususun da uygulanan politikaların günümüz politikalarıyla nedenli örtüştüğüdür…Aradan 2000 yılda geçse de…
Ancak yönetimler gitmesine gidiyor ama ülkede zamanla tarih sahnesinden siliniyor…
Diğer bir şaşırtıcı hususun da uygulanan politikaların günümüz politikalarıyla nedenli örtüştüğüdür…Aradan 2000 yılda geçse de…
Mehmet YÜCEBİLGİÇ
İSTANBUL-AĞUSTOS 2012
İSTANBUL-AĞUSTOS 2012
